شما به عنوان مدیر سرور باید با مفهوم و کارایی FQDN آشنا باشید. در آموزش قبلی نحوۀ تعیین Hostname یا همان نام رایانه یا میزبان را یاد گرفتیم. حالا به FQDN میرسیم. برای اینکه بتوانیم FQDN را روی سرور تنظیم کنیم، تا قادر به اتصال به سرویسهای مختلف روی سرور باشیم، باید از قبل Hostname را به درستی تنظیم کرده باشید. همانطور که گفته شد، Hostname یک نام ساده است که شما به سرور خودتان نسبت میدهید. اما اینکه FQDN چیست و چه کاربردی دارد مبحثی است که در ادامه با آن آشنا خواهید شد.
FQDN مخفف چیست؟
FQDN سرنام یا همان مخفف عبارت Fully Qualified Domain Name است. به فارسی معنیِ نام دامنۀ جامع الشرایط را میدهد. پس در این سری از آموزشهای مدیریت سرور لینوکس در سایت آموزش طراحی سایت، هر کجا نامی از این عبارت برده شد، بدانید که منظور همان FQDN است.
مفهوم FQDN
نام دامنه جامع الشرایط یا FQDN یک نام دامنه یا میزبان کامل برای یک رایانه روی شبکۀ اینترنت است. این نام از دو قسمت تشکیل شده است:
- Hostname : نام میزبان
- Domain Name : نام دامنه
مثلاً FQDN یک سرور ایمیل فرضی میتواند whois.omidahmadyani.ir باشد. Hostname در اینجا mymail است و این نام میزبان متعلق به دامنۀ omidahmadyani.ir میباشد. در این مثال ir یک دامنۀ سطح بالا یا TLD میباشد که دقیقاً مثل ریشۀ یک درایو روی رایانۀ شماست.
به همین ترتیب یک نشانی وب میتواند FQDN ای مثل www.omidahmadyani.ir داشته باشد. که این نام میتواند، FQDN سرور وب سایت ما باشد. در اینجا www نام هاست یا Hostname است و omidahmadyani.ir نام دامنه محسوب شده که جمعاً www.omidahmadyani.ir یک FQDN محسوب میشود.
زمانی که میخواهید به یک سرور متصل شوید، حالا فرقی نمیکند که به کدام سرویس آن سرور میخواهید متصل شوید، با داشتن Hostname به تنهایی نمیتوانید این کار را انجام دهید. اما با داشتن FQDN که Hostname قسمتی از آن است، به راحتی میتوانید با یافتن IP آن سرور به سرور متصل شوید.
از آنجایی که روی اینترنت دو تا سرور یا رایانه میتوانند Hostname یکسان داشته باشند، اما قادر به داشتن Domain Name یکسان نیستند، پس FQDN یا نام دامنۀ جامع الشرایط هر سرور فرق میکند. پس از نظر اتصال به سرور مشکلی به وجود نخواهد آمد.
در همین جا شاید برای شما سوال پیش آمده باشد که اگر هنوز دامنهای را به سرور متصل نکرده باشید، چطور FQDN را باید تعیین کرد؟ اولاً این کار را شما باید انجام دهید و دست کم یک دامنه به عنوان دامنۀ اصلی سرور باید به آن متصل شود. در ضمن اگر هم این کار را نکنید، سرور شما هنوز با IP که در سطح شبکه یکتا است، قابل دسترس است. اما شما که نمیخواهید بازدید کنندگان سایت شما یا استفاده کنندگان سرویسهایی مثل وب، ایمیل، FTP و … همیشه از IP برای اتصال به سرور استفاده کنند! در نتیجه حتماً باید یک FQDN یا نام دامنۀ جامع الشرایط برای سرور خود در نظر بگیرید. که نحوۀ تعیین FQDN را در آموزش بعدی خدمت شما عرض خواهم کرد. در این مقاله هدف آشنایی شما با FQDN بود که به نظرم ساده و جامع توضیح دادم. اگر جایی از آموزشها را متوجه نشدید، تکرار خواندن شما را میطلبد. خیلی اوقات یک بار خواندن کفایت نمیکند.
نکته: هر سرویس روی سرور شما میتواند FQDN خاص خودش را داشته باشد که همان نشانی یکتای آن سرویس در سطح اینترنت است.
حال که با چیستیِ FQDN آشنا شدید و الان آمادهاید به مرحلۀ بعدی گام بگذارید، نوبت به تنظیم نام دامنۀ جامع الشرایط یا همان FQDN میرسد. برای این کار پروندهای به نام hosts در مسیر /etc وجود دارد که باید آن را ویرایش کنید و خطی که به شما گفته میشود را همراه با اصلاحات بدان اضافه نمایید.
با فرض اینکه الان شما دقیقاً میدانید FQDN چیست به سراغ تنظیم FQDN سرور لینوکس خواهیم رفت. برای اینکه بدانید همینک FQDN کلی سرور شما چیست، میبایست از دستور زیر استفاده کنید:
hostname -f
در مواردی که هنوز نام دامنۀ جامع الشرایط را تعیین نکرده باشید، یا حتی اشتباه این کار را انجام داده باشید، خروجی این دستور خطایی خواهد بود که باید آن را برطرف نمایید. برای این منظور شما باید پروندۀ hosts را که در مسیر etc هست، ویرایش نمایید. اگر ویرایشگر nano را نصب کرده باشید، میبایست دستور زیر را بزنید تا این پرونده باز شود.
nano /etc/hosts
پروندۀ hosts یک فایل آشنا است. حتی سیستم عامل ویندوز هم یکی از این فایلها دارد. این پرونده کار اختصاص یک دامنۀ اینترنتی به IP یا بالعکس را انجام میدهد؛ البته فقط برای خود ماشین ما. که ما این کار را برای اختصاص IP سرور خود به FQDN میخواهیم انجام دهیم. چیزی که شما در نرم افزار nano میبینید، تقریباً به این صورت است:
۱۲۷.۰.۰.۱ localhost.localdomain localhost ۱۲۷.۰.۱.۱ hostname.yourdomain.tld hostname YourIP hostname.yourdomain.tld hostname
خط سوم وجود ندارد که شما باید آن را اضافه کنید. البته به جای مقادیر متغیر در بالا، باید مقادیر خاص سرور خود را وارد کنید.
- YourIP : آی پی سرور خود را وارد کنید.
- hostname : نام میزبانی که در مرحلۀ قبلی تعیین کردید را وارد کنید.
- yourdomain.tld : که همان نام دامنۀ اصلی سرور شماست. اگر تا الان دامنهای را متصل نکردید، مشکلی نیست؛ آن را اینجا وارد کنید. tld همان ir یا com یا پسوند دامنه است.
با دستور Ctrl+X و سپس Y و Enter پروندۀ hosts را بسته و سرور را یک بار راه اندازی مجدد کنید (با استفاده از دستور reboot). اگر با حسابی به غیر از حساب ریشه وارد سرور شدید، دستور reboot خطا خواهد داد که باید با sudo دستور را وارد کنید. سپس اگر رمزی چیزی خواست وارد نمایید.
sudo reboot
پس از بالا آمدن سرور، که طبیعتاً دسترسی شما به سرویس SSH قطع خواهد شد، باید دوباره وارد سرور شده و از دستور hostname -f استفاده کنید تا نتیجۀ تنظیم FQDN را روی سرور لینوکس شاهد باشید. در آموزش بعدی سعی میکنم راجع به ویرایشگرهای متنی لینوکس که شاید اندکی نامانوس باشند، توضیح خواهم داد. چرا که بیشتر پیکربندیهای سرور لینوکس مربوط به ویرایش پروندههای متنیِ ساده است که این کار را باید با استفاده از نرم افزارهایی مثل vi، nano یا vim انجام دهید. نگران نباشید، کار کردن با آنها تقریباً شبیه به notepad ویندوز است.